Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Tuy vậy, không phải mọi di chúc đều có hiệu lực pháp luật. Do đó, khi lập di chúc, người lập di chúc cần đặc biệt chú ý các điều kiện có hiệu lực của di chúc. Sau đây, Luật ACC sẽ trình bày các điều kiện có hiệu lực của di chúc theo quy định pháp luật hiện hành.

Căn cứ pháp lý

• Bộ luật Dân sự năm 2015;

Khái quát điều kiện có hiệu lực của di chúc

Hiện nay, di chúc hợp pháp được quy định tại Đièu 630 Bộ luật Dân sự năm 2015. Về cơ bản, quy định này có sự kế thừa quy định về di chúc hợp pháp theo Bộ luật Dân sự 2005. Song cũng có những sửa đổi cho phù hợp và bảo đảm tính thống nhất với các quy định khác, đặc biệt là thống nhất với điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.

Tuy vậy, cũng giống như các quy định trước đây, Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng ghi nhận những điều kiện để một di chúc hợp pháp như sau:

• Điều kiện về chủ thể lập di chúc;
• Điều kiện nội dung di chúc;
• Điều kiện hình thức di chúc.

Điều kiện về chủ thể lập di chúc

Người lập di chúc phải có năng lực lập di chúc

Thông thường khi tham gia vào quan hệ dân sự bất kỳ thì chủ thể tham gia phải có năng lực chủ thể, bao gồm năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự:

• Năng lực pháp luật dân sự là khả năng của cá nhân có quyền và nghĩa vụ dân sự (Khoản 1 Điều 16 Bộ luật Dân sự 2015;
• Năng lực hành vi dân sự là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập những quyền và nghĩa vụ dân sự (Điều 19 Bộ luật Dân sự 2015).

Cá nhân lập di chúc luôn được xác định là có năng lực pháp luật trong việc lập di chúc. Tuy nhiên, năng lực hành vi dân sự của người lập di chúc mới là yếu tố quan trọng và đáng quan tâm. Khả năng này được xác định dựa trên hai yếu tố là độ tuổi và khả năng nhận thức.

Về độ tuổi của người lập di chúc

Theo Điều 625 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân lập di chúc có thể được phân thành hai nhóm độ tuổi khác nhau, bao gồm người đã thành niên và người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi.

• Người lập di chúc là người thành niên: Tức là người từ đủ 18 tuổi trở lên theo quy định tại Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015 được tự mình lập di chúc.
• Người lập di chúc là người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi: phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

Về khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của chủ thể lập di chúc

Đây được coi là yếu tố quna trọng để xác định một người có đầy đủ năng lực hành vi dân sự để xác lập giao dịch dân sự hay không. Theo đó, khi lập di chúc, người lập di chúc bắt buộc phải trong trạng thái minh mẫn, tỉnh táo, sáng suốt, đủ khả năng nhận thức để thực hiện hành vi.

Như vậy, người bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác khiến họ không thể nhận thức và làm chủ hành vi thì không được lập di chúc.

Người lập di chúc phải hoàn toàn tự nguyện

Ý chí của người lập di chúc là một trong những điều kiện nhằm đảm bảo di chúc thể hiện đúng ý nguyện của người lập di chúc về việc dịch chuyển tài sản của họ sau khi chết.

Theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc phải tự nguyện khi lập di chúc, không bị đe dọa hoặc cưỡng ép.

• Người lập di chúc bị cưỡng ép: Cưỡng ép có thể hiểu là bị ép buộc, bắt ép một người làm trái ý muốn của họ. Về mặt thể chất, có thể người lập di chúc bị người khác đánh đạp, bị giam lỏng hay bị tra tấn,… để làm theo ý muốn của họ. Về tinh thần, có thể người lập di chúc bị người khác có những hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, uy tín của người lập di chúc khiến người lập di chúc hoảng loạn về mặt tinh thần để làm theo ý muốn của họ.
• Người lập di chúc bị đe dọa: Đe dọa có tính chất gần cưỡng ép nhưng ở mức độ khác, tức là người lập di chúc chưa đến mức bị xâm hại về tính mạng, sức khỏe hoặc tinh thần mà nó chỉ dừng lại ở mức độ đe dọa, dọa dẫm thực hiện các hành vi khiến người lập di chúc hoang mang, lo sợ, buộc phải thực hiện theo ý chí người đe dọa.
• Người lập di chúc bị lừa dối: Lừa dối được hiểu là hành vi cố ý, có thê tác động dưới dạng hành đồng nhằm tác động trực tiếp đến ý người lập di chúc, như việc đưa thông tin sai lệch, thất thiệt, vu cáo để người lập di chúc để lại di sản truất quyền thừa kế của người khác hoặc thậm chí làm sai lệch nội dung di chúc rồi đưa người khác ký,..

Điều kiện về nội dung di chúc

Theo điểm b Khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc chỉ hợp pháp khi nó đáp ứng điều kiện về nội dung, cụ thể nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

• Không vi phạm điều cấm của luật: Nội dung di chúc phải không được vi phạm các quy định mà luật đã cấm, không cho phép chủ thể thực hiện. Ví dụ di chúc nhằm định đoạt tài sản là ma túy, vũ khí quân dụng mà đây là các loại mà Bộ luật Hình sự cấm tàng trữ, sử dụng, vận chuyển và mua bán, do đó việc định đoạt những tài sản này trong di chúc là vô hiệu.
• Không trái đạo đức xã hội: Nội dung di chúc không trái những chuẩn mực đạo đức xã hội, đã được mọi người thừa nhận và tôn trọng trong một phạm vi nhất định. Ví dụ ông A lập du chúc với nội dung để lại toàn bộ tài sản cho vợ là bà B với điều kiện bà B phải từ mặt và không được gặp gỡ, liên lạc, giúp đỡ con trai là anh C. Như vậy, nội dung di chúc thể hiẹn việc ngăn cản tình cảm mẹ con là trái luân thường đạo lý, đạo đức xã hội nên không đảm bảo tính hợp pháp.

Điều kiện về hình thức di chúc

Hình thức di chúc là phương thức biểu hiện ý chí của người lập di chúc. Theo Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc phải lập thành văn bản, nếu không lập được di chúc bằng văn bản thì có thể là di chúc miệng. Như vậy, hiện nay pháp luật đã ghi nhận hai hình thức di chúc là di chúc miệng và di chúc bằng văn bản.

Di chúc miệng

Di chúc miệng được hiểu là sự bày tỏ ý chí của người lập di chúc thông qua hình thức bằng lời nói để định đoạt tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Theo Điều 629 và 630 Bộ luật Dân sự 2015, việc lập di chúc miệng phải thỏa mãn những điều kiện sau:

Di chúc bằng văn bản

Di chúc bằng văn bản được hiểu là sự bày tỏ ý chí của người lập di chúc thông qua hình thức chữ viết để định đoạt tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Hiện nay Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015 ghi nhận 4 loại di chúc bằng văn bản như sau:

Lưu ý:

Công chứng viên, người có thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã không được công chứng, chứng thực đối với di chúc nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.
• Người có cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con là người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
• Người có quyền, nghĩa vụ về tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

Dịch vụ pháp lý về di chúc của Luật ACC

• Tư vấn về điều kiện có hiệu lực pháp luật của di chúc;
• Tư vấn lập di chúc, tư vấn nội dung di chúc hợp pháp;
• Dịch vụ khi nhận di sản thừa kế theo pháp luật;
• Tư vấn phân chia di sản thừa kế theo pháp luật;
• Tư vấn phân chia di sản thừa kế theo di chúc;
• Dịch vụ tư vấn giải quyết tranh chấp thừa kế, đại diện khách hàng bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Quý khách hàng có thắc mắc liên quan, xin vui lòng liên hệ CÔNG TY LUẬT ACC để được đội ngũ luật sư của chúng tôi hỗ trợ tốt nhất!

CÔNG TY LUẬT ACC

VĂN PHÒNG QUẬN TÂN BÌNH 270-272 Cộng Hòa, P.102 Lầu 1 Tòa Nhà NK, Phường 13, Quận Tân Bình, TP.HCM Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (8:00AM – 5:00 PM)

VĂN PHÒNG HUYỆN CỦ CHI 233 Nguyễn Thị Lắng, Ấp Phú Lợi, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, TP.HCM Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (8:00AM – 5:00 PM)

Tổng đài – Hotline – Email Tổng đài tư vấn miễn phí: (028) 3811 0987 (20 line) Hotline: 093 883 0 883 Email liên hệ: lshuynhcongdung@gmail.com Website: https://congtyaccvietnam.com/

Các dịch vụ khác của ACC:

• Thành lập công ty

• Kế toán thuế

• Bảng giá dịch vụ thành lập doanh nghiệp

• Bảng giá dịch vụ kế toán thuế