Việc đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp là một chủ đề đã được thảo luận sôi nổi trong nhiều năm qua tại Việt Nam, đặc biệt là trong quá trình sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2020. Mục tiêu chính là tạo ra một khung pháp lý thống nhất, rõ ràng hơn cho mọi chủ thể kinh doanh, đồng thời thúc đẩy các hộ kinh doanh phát triển lên quy mô lớn hơn, chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, đây là một vấn đề phức tạp với nhiều ý kiến trái chiều, cho thấy việc này không hề đơn giản, mà ẩn chứa cả cơ hội và thách thức lớn.

Bài viết này, CÔNG TY LUẬT ACC sẽ phân tích các khía cạnh của việc đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp, đánh giá những lợi ích tiềm năng, những khó khăn thực tế và triển vọng trong tương lai.

Tình Hình Hiện Tại Của Hộ Kinh Doanh Trong Hệ Thống Pháp Luật Việt Nam

Hiện tại (tính đến giữa năm 2025), Hộ kinh doanh cá thể (HKD) vẫn được điều chỉnh chủ yếu bởi Nghị định số 01/2021/NĐ-CP của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp, chứ không phải trực tiếp nằm trong Luật Doanh nghiệp. Mặc dù có nhắc đến và liên quan, nhưng HKD không được coi là một "doanh nghiệp" theo định nghĩa của Luật Doanh nghiệp 2020.

Điều này tạo ra một "khoảng trống" về pháp lý và chính sách, khi HKD không có tư cách pháp nhân, chịu trách nhiệm vô hạn, bị giới hạn về quy mô lao động (dưới 10 người), và không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện.

Lợi Ích Tiềm Năng Khi Đưa Hộ Kinh Doanh Vào Luật Doanh Nghiệp (Khía Cạnh Dễ)

Việc hợp nhất hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích đáng kể, có thể coi là những yếu tố "dễ" thúc đẩy quá trình này:

1. Tạo sự thống nhất, minh bạch trong hệ thống pháp luật:

   • Giúp xóa bỏ sự phân biệt giữa các loại hình kinh doanh, tạo một khung pháp lý chung cho tất cả các chủ thể, từ đó đơn giản hóa việc tra cứu và áp dụng pháp luật.

   • Thuận tiện hơn cho công tác quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh, thuế, thống kê.

2. Thúc đẩy hộ kinh doanh phát triển và lớn mạnh:

   • Khi được đưa vào Luật Doanh nghiệp, hộ kinh doanh có thể được xem xét cấp tư cách pháp nhân, giúp họ nâng cao uy tín, khả năng ký kết hợp đồng, tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng và đối tác lớn.

   • Có thể được nới lỏng các giới hạn về số lượng lao động, mở chi nhánh, tạo điều kiện mở rộng quy mô kinh doanh.

3. Bảo vệ tài sản cá nhân của chủ hộ:

   • Nếu hộ kinh doanh được chuyển đổi thành một loại hình doanh nghiệp có trách nhiệm hữu hạn (như Công ty TNHH Một thành viên), tài sản cá nhân của chủ hộ sẽ được bảo vệ, giảm thiểu rủi ro khi kinh doanh không thuận lợi. Đây là một động lực lớn để hộ kinh doanh "lên đời".

4. Nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập:

   • Khi hoạt động dưới tư cách pháp nhân và quy định rõ ràng hơn, các hộ kinh doanh sẽ có thể tham gia vào chuỗi cung ứng lớn hơn, hợp tác quốc tế, và thích nghi tốt hơn với các quy tắc của thị trường hiện đại.

5. Tăng cường nguồn thu ngân sách nhà nước:

   • Việc chuyển đổi và quản lý chặt chẽ hơn có thể giúp tăng cường nguồn thu từ thuế, đồng thời giảm thiểu tình trạng thất thu thuế do quản lý lỏng lẻo ở quy mô hộ kinh doanh.

Khó Khăn Và Thách Thức Khi Đưa Hộ Kinh Doanh Vào Luật Doanh Nghiệp (Khía Cạnh Khó)

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc thực hiện điều này lại gặp phải rất nhiều trở ngại, khiến nó trở thành một vấn đề "khó":

1. Khó khăn trong việc xác định chế độ trách nhiệm pháp lý:

   • Nếu đưa vào Luật Doanh nghiệp mà vẫn giữ nguyên trách nhiệm vô hạn, có thể không khuyến khích được hộ kinh doanh chuyển đổi.

   • Nếu chuyển sang trách nhiệm hữu hạn, sẽ phải sửa đổi rất nhiều luật liên quan, đồng thời phải có cơ chế quản lý chặt chẽ hơn để tránh rủi ro cho các bên liên quan (đối tác, người tiêu dùng).

2. Gánh nặng thủ tục hành chính và chi phí cho hộ kinh doanh:

   • Hộ kinh doanh hiện nay được hưởng thủ tục đăng ký đơn giản, chế độ kế toán và thuế khoán gọn nhẹ. Khi chuyển đổi thành doanh nghiệp, họ sẽ phải đối mặt với các thủ tục phức tạp hơn (thành lập, kế toán, thuế, bảo hiểm xã hội, báo cáo...), đòi hỏi chi phí và kiến thức chuyên môn cao hơn.

   • Nhiều hộ kinh doanh quy mô nhỏ sẽ không muốn "lên đời" vì lo ngại gánh nặng này.

3. Tâm lý và năng lực quản trị của chủ hộ kinh doanh:

   • Nhiều chủ hộ kinh doanh có thói quen kinh doanh nhỏ lẻ, quản lý theo kiểu gia đình, không có kiến thức về quản trị doanh nghiệp, kế toán, tài chính. Việc chuyển đổi đòi hỏi họ phải thay đổi tư duy và nâng cao năng lực.

   • Sợ hãi sự phức tạp của việc quản lý theo kiểu công ty là rào cản tâm lý lớn.

4. Thách thức về quản lý nhà nước:

   • Cơ quan thuế, thống kê, kế hoạch và đầu tư sẽ phải xây dựng hệ thống quản lý mới, đào tạo cán bộ để đáp ứng việc quản lý hàng triệu chủ thể kinh doanh mới được "nâng cấp".

   • Việc kiểm soát, giám sát các công ty mới chuyển đổi từ hộ kinh doanh cũng sẽ phức tạp hơn.

5. Phân loại và phân nhóm hộ kinh doanh:

   • Không phải tất cả hộ kinh doanh đều có thể hoặc muốn trở thành công ty. Có những hộ siêu nhỏ, chỉ để kiếm sống, không có nhu cầu phát triển. Việc áp dụng một quy định chung có thể không phù hợp.

   • Cần có cơ chế phân loại rõ ràng, và có thể có những quy định riêng cho các "hộ kinh doanh quy mô nhỏ" dưới Luật Doanh nghiệp hoặc một văn bản pháp luật khác.

Triển Vọng Và Giải Pháp Trong Tương Lai

Mặc dù khó khăn, nhưng xu hướng đưa hộ kinh doanh vào một khung pháp lý chặt chẽ hơn, thậm chí là Luật Doanh nghiệp, là tất yếu để phù hợp với sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế.

Để giải quyết các thách thức, các giải pháp có thể bao gồm:

• Lộ trình rõ ràng và linh hoạt: Không nên áp đặt một cách cứng nhắc mà cần có lộ trình chuyển đổi hợp lý, với các chính sách hỗ trợ (tài chính, đào tạo, tư vấn) cho hộ kinh doanh.

• Chế độ pháp lý riêng cho hộ kinh doanh quy mô nhỏ trong Luật Doanh nghiệp: Có thể tạo một chương riêng trong Luật Doanh nghiệp cho "Doanh nghiệp siêu nhỏ" hoặc "Doanh nghiệp cá thể có trách nhiệm hữu hạn" với các quy định đơn giản hóa về thủ tục, kế toán và thuế, vẫn giữ tinh thần của hộ kinh doanh nhưng có tư cách pháp nhân và trách nhiệm hữu hạn.

• Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Tiếp tục cắt giảm và đơn giản hóa các thủ tục thành lập, kế toán, thuế cho các doanh nghiệp mới chuyển đổi.

• Tăng cường công tác tuyên truyền và hỗ trợ: Tổ chức các lớp tập huấn, cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí hoặc ưu đãi để giúp hộ kinh doanh nâng cao kiến thức và tự tin chuyển đổi.

Lời Khuyên Từ CÔNG TY LUẬT ACC

Việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên công ty là một quyết định lớn, dù pháp luật có thay đổi hay không. Nếu hộ kinh doanh của bạn đang phát triển, vượt quá giới hạn 10 lao động, hoặc bạn muốn bảo vệ tài sản cá nhân và nâng cao uy tín, khả năng huy động vốn, thì việc chủ động chuyển đổi hộ kinh doanh thành công ty (Công ty TNHH hoặc Công ty Cổ phần) là bước đi chiến lược cần thiết ngay từ bây giờ.

Đừng đợi đến khi pháp luật bắt buộc. Việc chuẩn bị sớm sẽ giúp bạn nắm bắt cơ hội và tránh được những rủi ro không đáng có.

CÔNG TY LUẬT ACC chuyên tư vấn và hỗ trợ khách hàng trong quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành công ty một cách chuyên nghiệp và hiệu quả:

• Tư vấn lựa chọn loại hình công ty phù hợp: Giúp bạn quyết định loại hình công ty (TNHH MTV, TNHH Hai TV, hay Cổ phần) tối ưu nhất với mục tiêu và quy mô hiện tại của bạn.

• Hỗ trợ toàn bộ quy trình: Từ việc soạn thảo hồ sơ, thực hiện các thủ tục tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, đến các bước sau thành lập như khắc dấu, mở tài khoản ngân hàng, đăng ký thuế ban đầu. Bạn có thể tham khảo dịch vụ thành lập công ty và bảng giá dịch vụ thành lập doanh nghiệp của chúng tôi.

• Tư vấn và cung cấp dịch vụ kế toán thuế: Hướng dẫn và thực hiện các nghĩa vụ kế toán, thuế phức tạp hơn của công ty mới, giúp bạn tuân thủ pháp luật và tối ưu chi phí. Xem thêm về dịch vụ kế toán thuế và bảng giá dịch vụ kế toán thuế.

Thông tin liên hệ CÔNG TY LUẬT ACC:

• Văn phòng Quận Tân Bình: 270-272 Cộng Hòa, P.102 Lầu 1 Tòa Nhà NK, Phường 13, Quận Tân Bình, TP.HCM

  • Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (8:00 AM – 5:00 PM)

• Văn phòng Huyện Củ Chi: 233 Nguyễn Thị Lắng, Ấp Phú Lợi, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, TP.HCM

  • Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (8:00 AM – 5:00 PM)

• Tổng đài tư vấn miễn phí: (028) 3811 0987 (20 line)

• Hotline: 093 883 0 883

• Email liên hệ: lshuynhcongdung@gmail.com

• Website: https://congtyaccvietnam.com/

Kết Luận

Việc đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp là một chủ trương lớn, có tầm nhìn dài hạn nhằm chuyên nghiệp hóa và thúc đẩy phát triển kinh tế. Mặc dù về lý thuyết mang lại nhiều lợi ích (khía cạnh "dễ"), nhưng trên thực tế, việc này đối mặt với vô vàn khó khăn, chủ yếu đến từ sự thay đổi về tư duy, gánh nặng thủ tục và sự thích nghi của hàng triệu chủ hộ kinh doanh.

Trong bối cảnh này, các cơ quan quản lý và các đơn vị cung cấp dịch vụ như CÔNG TY LUẬT ACC cần tiếp tục nỗ lực để hỗ trợ các hộ kinh doanh thích nghi và chuyển đổi, góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả hơn tại Việt Nam.