Ước mơ khởi nghiệp, xây dựng một doanh nghiệp của riêng mình là khát vọng của rất nhiều người. Tuy nhiên, trên hành trình biến ý tưởng thành hiện thực, không ít người gặp phải rào cản tâm lý: "Mình không có bằng đại học, liệu có thể thành lập công ty được không?". Đây là một trong những câu hỏi phổ biến và quan trọng nhất mà đội ngũ chuyên gia tại Công ty Luật ACC thường xuyên nhận được.

Câu trả lời ngắn gọn và rõ ràng là: Về cơ bản, pháp luật Việt Nam KHÔNG yêu cầu người sáng lập phải có bằng cấp khi thành lập công ty.

Tuy nhiên, câu trả lời này chưa phản ánh hết toàn bộ bức tranh. Thực tế, có những trường hợp ngoại lệ và những quy định đặc thù đối với một số ngành, nghề kinh doanh nhất định. Bài viết này sẽ phân tích sâu, chi tiết mọi khía cạnh pháp lý, cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện và chính xác nhất để tự tin bước vào con đường kinh doanh.

Quy Định Chung Về Điều Kiện Thành Lập Công Ty: Bằng Cấp Có Phải Là Yếu Tố Bắt Buộc?

Để hiểu rõ vấn đề, trước hết chúng ta cần xem xét các điều kiện cơ bản để thành lập doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020. Theo đó, một cá nhân hoặc tổ chức muốn thành lập công ty cần đáp ứng các điều kiện sau:

1. Về chủ thể: Mọi tổ chức, cá nhân đều có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam, trừ các trường hợp bị cấm theo Khoản 2, Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 (ví dụ: cán bộ, công chức, viên chức; sĩ quan, hạ sĩ quan trong các cơ quan, đơn vị quân đội, công an; người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự...).
2. Về năng lực pháp luật và hành vi dân sự: Cá nhân thành lập công ty phải từ đủ 18 tuổi trở lên, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.
3. Về tên công ty: Tên doanh nghiệp phải được đặt theo đúng quy định, không trùng hoặc gây nhầm lẫn với tên của doanh nghiệp đã đăng ký.
4. Về trụ sở chính: Phải có địa chỉ trụ sở chính hợp pháp trên lãnh thổ Việt Nam.
5. Về vốn điều lệ: Doanh nghiệp tự đăng ký vốn điều lệ và chịu trách nhiệm về tính trung thực của việc đăng ký này. Một số ngành nghề yêu cầu vốn pháp định tối thiểu.
6. Về ngành, nghề kinh doanh: Doanh nghiệp được tự do kinh doanh những ngành, nghề mà pháp luật không cấm.

Như vậy, khi xem xét các điều kiện cốt lõi trên, có thể thấy bằng cấp học thuật (như bằng đại học, cao đẳng...) hoàn toàn không phải là một yêu cầu bắt buộc chung để một người có thể đứng ra thành lập hay quản lý doanh nghiệp. Bạn có thể là một người thợ lành nghề, một nhà sáng tạo tài năng hay một người có kinh nghiệm thương trường mà không cần đến một tấm bằng đại học để khởi sự kinh doanh hợp pháp.

Trường Hợp Ngoại Lệ: Khi Nào Thành Lập Công Ty Bắt Buộc Phải Có Bằng Cấp, Chứng Chỉ?

Đây chính là phần quan trọng nhất mà mọi nhà sáng lập cần lưu ý. Mặc dù bằng cấp không phải là điều kiện chung, nhưng đối với các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, pháp luật yêu cầu người quản lý hoặc người phụ trách chuyên môn của doanh nghiệp phải có chứng chỉ hành nghề hoặc bằng cấp chuyên môn tương ứng.

"Ngành, nghề kinh doanh có điều kiện" là những ngành, nghề mà việc thực hiện hoạt động kinh doanh phải đáp ứng các điều kiện cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.

Dưới đây là một số nhóm ngành phổ biến yêu cầu bằng cấp/chứng chỉ hành nghề:

1. Dịch vụ Pháp lý và Tài chính - Kế toán:

• Dịch vụ kế toán: Người quản lý, điều hành hoặc người được thuê làm kế toán trưởng phải có chứng chỉ kế toán viên hoặc chứng chỉ kiểm toán viên.
• Dịch vụ kiểm toán: Giám đốc công ty kiểm toán phải là kiểm toán viên hành nghề.
• Dịch vụ làm thủ tục về thuế: Phải có ít nhất một nhân viên có chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế.
• Tổ chức hành nghề luật sư: Giám đốc công ty luật phải là luật sư.
• Dịch vụ thẩm định giá: Giám đốc hoặc người đại diện phải có thẻ thẩm định viên về giá.

2. Lĩnh vực Y tế - Dược phẩm:

• Kinh doanh dược phẩm (nhà thuốc, công ty dược): Người quản lý chuyên môn phải có Chứng chỉ hành nghề dược.
• Phòng khám, bệnh viện tư nhân: Người chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật của cơ sở phải có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh phù hợp với chuyên khoa đăng ký.
• Sản xuất mỹ phẩm: Người phụ trách sản xuất phải có kiến thức chuyên môn về dược, hóa học hoặc sinh học.

3. Lĩnh vực Xây dựng - Kiến trúc:

• Thiết kế, khảo sát, giám sát thi công xây dựng: Cá nhân đảm nhận chức danh chủ nhiệm, chủ trì phải có chứng chỉ hành nghề xây dựng phù hợp với lĩnh vực chuyên môn.
• Kinh doanh bất động sản: Phải có ít nhất 01 người có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản (đối với dịch vụ môi giới).

4. Lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo:

• Thành lập trung tâm ngoại ngữ, tin học: Giám đốc trung tâm phải có bằng tốt nghiệp đại học chuyên ngành ngoại ngữ/tin học hoặc có chứng chỉ ngoại ngữ/tin học phù hợp.
• Thành lập trường mầm non, trường phổ thông tư thục: Hiệu trưởng phải có bằng cấp chuyên môn và kinh nghiệm công tác theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

5. Các lĩnh vực khác:

• Dịch vụ bảo vệ: Giám đốc, người quản lý phải có bằng tốt nghiệp từ cao đẳng trở lên và không thuộc các trường hợp bị cấm.
• Kinh doanh dịch vụ lữ hành: Người phụ trách kinh doanh dịch vụ lữ hành phải tốt nghiệp cao đẳng trở lên chuyên ngành về lữ hành.

Lưu ý quan trọng: Yêu cầu về bằng cấp/chứng chỉ thường áp dụng cho người giữ chức danh quản lý chuyên môn (Giám đốc chuyên môn, Trưởng phòng kỹ thuật, người phụ trách chuyên môn...) chứ không nhất thiết phải là người đại diện theo pháp luật hay chủ sở hữu công ty.

Giải Pháp Cho Người Sáng Lập Không Có Bằng Cấp Phù Hợp

Nếu bạn có đam mê kinh doanh một ngành nghề có điều kiện nhưng bản thân lại không có bằng cấp hay chứng chỉ hành nghề theo yêu cầu, đừng vội nản lòng. Pháp luật và thực tiễn đều có những giải pháp linh hoạt:

Giải pháp 1: Thuê hoặc bổ nhiệm người có đủ điều kiện Đây là giải pháp phổ biến và hiệu quả nhất. Bạn vẫn là chủ sở hữu, người điều hành chiến lược của công ty, nhưng bạn sẽ thuê hoặc bổ nhiệm một cá nhân có đủ bằng cấp, chứng chỉ hành nghề cần thiết vào vị trí Giám đốc chuyên môn hoặc người chịu trách nhiệm về mảng kỹ thuật, nghiệp vụ đó.

• Ví dụ: Bạn muốn mở công ty xây dựng nhưng không có chứng chỉ hành nghề kỹ sư. Bạn có thể thuê một kỹ sư xây dựng có đủ chứng chỉ để làm Giám đốc hoặc Trưởng phòng kỹ thuật.

Giải pháp 2: Hợp tác, góp vốn với người có chuyên môn Thay vì thuê, bạn có thể mời một người có đủ chứng chỉ hành nghề tham gia góp vốn, trở thành một thành viên/cổ đông sáng lập của công ty. Người này sẽ đảm nhận vai trò quản lý chuyên môn. Đây là cách kết hợp thế mạnh của các bên: bạn có vốn, ý tưởng kinh doanh, còn đối tác có chuyên môn được pháp luật công nhận.

Giải pháp 3: Sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp Việc xác định ngành nghề nào cần chứng chỉ gì, điều kiện ra sao, và chuẩn bị hồ sơ nhân sự thế nào cho hợp lệ là một quá trình phức tạp. Các đơn vị tư vấn như Công ty Luật ACC sẽ giúp bạn:

• Rà soát chính xác ngành nghề kinh doanh bạn dự định đăng ký có thuộc nhóm có điều kiện hay không.
• Tư vấn cụ thể về yêu cầu bằng cấp, chứng chỉ cho từng ngành nghề.
• Hỗ trợ soạn thảo hợp đồng lao động, quyết định bổ nhiệm nhân sự chủ chốt để hoàn thiện hồ sơ.
• Thay mặt bạn thực hiện toàn bộ thủ tục thành lập công ty một cách nhanh chóng và hợp pháp.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ) Về Yêu Cầu Bằng Cấp Khi Mở Công Ty

Dưới đây là tổng hợp các câu hỏi phổ biến nhất mà ACC đã nhận được và giải đáp ngắn gọn để bạn tiện theo dõi.

Hỏi: Thành lập công ty có cần bằng cấp không? Đáp: Không bắt buộc. Phần lớn các ngành nghề kinh doanh thông thường không yêu cầu người thành lập phải có bằng cấp.

Hỏi: Ngành nào bắt buộc phải có bằng cấp/chứng chỉ hành nghề? Đáp: Một số ngành đặc thù như: dịch vụ kế toán, kiểm toán, khám chữa bệnh, tư vấn luật, dịch vụ bảo vệ, thiết kế - giám sát xây dựng, giáo dục, kinh doanh dược phẩm, môi giới bất động sản...

Hỏi: Nếu tôi không có bằng cấp thì có thể mượn người khác đứng tên không? Đáp: Được. Bạn có thể thuê hoặc bổ nhiệm một người có đủ bằng cấp, chứng chỉ phù hợp để giữ chức danh giám đốc chuyên môn hoặc người quản lý theo yêu cầu của ngành nghề đó. Bạn vẫn là chủ sở hữu công ty.

Hỏi: Công ty tôi có ngành nghề yêu cầu chứng chỉ nhưng tôi không có thì phải làm gì? Đáp: Bạn có thể bổ nhiệm một nhân sự có chứng chỉ phù hợp vào vị trí chịu trách nhiệm chuyên môn, hoặc thuê các dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp như Công ty Luật ACC để được tư vấn và hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ một cách hợp lệ.

Hỏi: Có cần nộp bản sao bằng cấp khi nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp không? Đáp: Đối với các ngành nghề thông thường thì không cần. Bạn chỉ cần nộp bản sao hợp lệ của chứng chỉ hành nghề và các giấy tờ liên quan của người phụ trách chuyên môn nếu đăng ký kinh doanh ngành, nghề có điều kiện.

Hỏi: Bằng đại học có giúp ích gì khi mở công ty không? Đáp: Mặc dù không bắt buộc về mặt pháp lý, bằng cấp có thể giúp nâng cao uy tín cá nhân với đối tác, khách hàng, và ngân hàng. Kiến thức từ quá trình học tập cũng là nền tảng tốt cho việc quản trị, vận hành doanh nghiệp sau này.

Công Ty Luật ACC - Đồng Hành Cùng Bạn Trên Con Đường Khởi Nghiệp

Như vậy, rào cản về bằng cấp gần như đã được tháo gỡ. Vấn đề còn lại là làm thế nào để thực hiện thủ tục thành lập doanh nghiệp một cách nhanh chóng, chính xác và tránh được các rủi ro pháp lý không đáng có, đặc biệt là với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Với kinh nghiệm dày dạn trong lĩnh vực tư vấn doanh nghiệp, Công ty Luật ACC tự tin là người đồng hành đáng tin cậy của bạn. Chúng tôi cung cấp một giải pháp toàn diện:

• Tư vấn chuyên sâu: Giải đáp mọi thắc mắc về điều kiện, quy trình, giúp bạn lựa chọn loại hình doanh nghiệp và đăng ký ngành nghề phù hợp nhất.
• Soạn thảo hồ sơ chuẩn xác: Chúng tôi chịu trách nhiệm soạn thảo toàn bộ hồ sơ, đảm bảo tuân thủ 100% quy định pháp luật.
• Đại diện thực hiện thủ tục: Thay mặt bạn nộp hồ sơ, làm việc với cơ quan đăng ký kinh doanh, giúp bạn tiết kiệm tối đa thời gian và công sức đi lại.
• Hỗ trợ sau thành lập: Cung cấp các dịch vụ kế toán thuế chuyên nghiệp, giúp doanh nghiệp mới đi vào hoạt động ổn định.
• Chi phí minh bạch: Mọi chi phí đều được báo giá rõ ràng, trọn gói, không phát sinh. Bạn có thể tham khảo bảng giá dịch vụ thành lập doanh nghiệp của chúng tôi để đưa ra quyết định tốt nhất.

Lời kết

"Thành lập công ty có cần bằng cấp không?" - Câu trả lời là không đối với đa số trường hợp. Đừng để sự thiếu tự tin về bằng cấp cản trở khát vọng làm chủ của bạn. Điều quan trọng nhất là ý tưởng kinh doanh, sự quyết tâm và một lộ trình pháp lý đúng đắn. Hãy tập trung vào thế mạnh của mình và để những vấn đề pháp lý phức tạp cho các chuyên gia.

Nếu bạn đã sẵn sàng bắt đầu, hãy nhấc máy và gọi cho chúng tôi. Công ty Luật ACC luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn ngay từ những bước đi đầu tiên.

LIÊN HỆ CÔNG TY LUẬT ACC ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN MIỄN PHÍ:

CÔNG TY LUẬT ACC

• Website: https://congtyaccvietnam.com/
• Tổng đài tư vấn miễn phí: (028) 3811 0987 (20 line)
• Hotline: 093 883 0 883 (Mr. Dũng)
• Email liên hệ: lshuynhcongdung@gmail.com

VĂN PHÒNG TẠI TP. HỒ CHÍ MINH:

• VĂN PHÒNG QUẬN TÂN BÌNH:

  • Địa chỉ: 270-272 Cộng Hòa, Lầu 1 Tòa Nhà NK, Phường 13, Quận Tân Bình, TP.HCM
  • Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (Thứ 2 - Thứ 7)

• VĂN PHÒNG HUYỆN CỦ CHI:

  • Địa chỉ: 233 Nguyễn Thị Lắng, Ấp Phú Lợi, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, TP.HCM
  • Giờ làm việc: 8:00 – 17:00 (Thứ 2 - Thứ 7)